“`html
Ahmet Hakan’ın canlı yayındaki ‘Gabar Petrolü’ koklama anı, izleyiciler için oldukça ilgi çekici bir görüntüydü. Ancak, akaryakıt koklamanın sağlık açısından mümkün kılabileceği riskler neler?
Türkiye genelinde 13 binden fazla akaryakıt istasyonu bulunuyor. Avrupa’nın en geniş üçüncü bayi ağına sahip olan ülkede, yılda yaklaşık 35 milyon ton akaryakıt satışı gerçekleştiriliyor. Sektörde 150 bin civarında çalışan olduğu tahmin ediliyor ve bu çalışanlar ortalama 12 saat mesai yapıyorlar.
Ozan Ekiz’in aktardığına göre, akaryakıt istasyonlarında çalışanlar, çeşitli kimyasallara maruz kalmakta ve bunların sağlık üzerindeki olumsuz etkileri önemli bir risk oluşturmaktadır. Çalışanlar, başta benzen, toluen, etilbenzen, ksilen, karbonmonoksit ve karbondioksit gibi zararlı maddeleri solumaktadırlar.
BENZENİN ZARARLARI
Petrol ürünlerinde doğal olarak bulunan benzen, insan sağlığına ciddi zararlar verebilen maddelerden biridir. Kısa süreli ve yüksek dozda benzen maruziyeti, uyku hali, yorgunluk, baş ağrısı ve denge kaybına sebep olabilir. Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı’nın araştırmaları, benzenin lösemiye neden olabileceğini göstermektedir.
TOLUENİN ETKİLERİ
Toluen, benzinin bileşenlerinden biri olup, düşük dozda maruziyeti neşe, iyi hissetme gibi duygular oluştururken; orta düzeyde algı bozuklukları ve agresyon gözlemlenebiliyor. Yüksek doz maruziyet, denge kaybı ve nöbetlere yol açabilir.
KARBONMONOKSİT TEHLİKESİ
Egzoz gazlarından kaynaklanan karbonmonoksit, son derece zehirli bir gazdır. Solunması durumunda hücrelerin oksijensiz kalmasına neden olarak baş ağrısı, bayılma ve komaya yol açabilir.
ÇALIŞANLARDA GÖRÜLEN SEMPTOMLAR
Yurt dışında gerçekleştirilen bir araştırma, 151 akaryakıt istasyonu çalışanının 90’ında baş ağrısı, yorgunluk, ciltte kaşıntı, burun tıkanıklığı gibi semptomların görüldüğünü ortaya koymuştur.
DNA ÜZERİNDEKİ ETKİLER
Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’nden Aylin Elkama, benzin buharlarının uzun süreli etkileri hakkında bilgi verirken, çalışanların baş ağrısı, yorgunluk ve hafıza kaybı gibi sorunlar yaşadığını ifade etti. Ayrıca daha uzun süre maruz kalan işçilerin zihinsel kapasitelerinin azaldığı gözlemlenmiştir.
ISLAK HAVADA MARUZİYETİN ARTAR
Elkama, hava sıcaklığının benzin istasyonu çalışanları üzerindeki etkisine değinerek, yüksek sıcaklıkların maruziyet riskini artırdığını ve tropik bölgelerde bu riskin daha fazla olduğunu belirtmektedir.
RİSKLERİ AZALTMA YOLLARI
Elkama, Türkiye’de akaryakıt istasyonu çalışanlarının sağlığını korumak için önerilerde bulundu:
- Modern kurşunsuz benzinlerin kullanılmasına teşvik edilebilir.
- Benzin formülasyonları ve üretim süreçlerinde iyileştirmeler yapılabilir.
ÖNLEMLER ALMAK ŞART
Çalışanların maruziyetini azaltmak adına, self-servis uygulamaları geliştirilmelidir. Ayrıca, yakıt ikmali sırasında buhar geri kazanım sistemleri kullanılabilir.
Ek olarak, işçilerin kişisel koruyucu ekipmanlar kullanmaları sağlanmalı, kimyasallara maruziyet düzenli olarak izlenmeli ve sağlık taramaları iş hayatı sonrasında da sürdürülmelidir. Avrupa Birliği ve bazı ABD eyaletlerinde, petrol bazlı yakıtlarla çalışan yeni araçların satışının durdurulması, istasyon çalışanlarının maruziyetini azaltarak sağlık risklerini minimize etme amacı taşımaktadır.
“`
